„Daheim in den Bergen“, mit den Augen von Clotildes Fantasie / „W domu w górach” oczami wyobraźni Klotyldy

Die Brüder sind aus der U-Haft entlassen worden. Kaum waren sie beiden draußen, atmete Georg tief durch und sah seinen Bruder an.

„In solchen Momenten kann man klar erkennen, was das Wichtigste im Leben ist.“

„Freiheit!“

„Weißt du, Flori, wo man die Freiheit am meisten spürt?“

Florian antwortete nicht, sondern warf nur einen vielsagenden Blick auf die Berggipfel. Die Brüder sahen sich an, jeder von ihnen wusste ohne Worte, was der andere dachte. Zum ersten Mal seit ihrer Verhaftung schauten sie sich ohne Antipathie an. Sie waren wieder Brüder.

Die erste Person, auf die Georg nach dem Öffnen der Tür seiner Wohnung stieß, war seine Tochter. Überrascht sah Lea ihn einen Moment an und ihre großen, runden Augen weiteten sich vor Schrecken.  Er schaffte es nicht einmal, ein Wort zu sagen, als sie sich auf den Fersen drehte und aus dem Raum rannte.  Georg begann langsam das Ausmaß des Übels, zu erkennen, dass er getan hatte. Er ging zu Mirjam. Sie packtet ihre und Leas Sachen in einen Koffer.  Mirjam hatte nicht vor, vor ihm wegzulaufen, im Gegenteil, sie sah ihm verächtlich, aber auch immer noch ungläubig direkt in die Augen.

„Gehst du weg?“

„Ja. Und ich nehme Lea mit“, erwiderte Mirjam und warf ihm einen harten Blick zu. „Und versuche nicht, mich aufzuhalten.“

„Wie lange werdet ihr weg sein?“

„Ich weiß noch nicht, wohin und für wie lange. Hauptsache, weg von hier.“

Georg nickte nur, dass er verstand.

„Lisa hat mir erzählt, was du für mich getan hast …“ Georg bezog sich auf Mirjams Rede zu seiner Verteidigung und die Tatsache, dass sie die Rolle des »Grundes« für die Schlägerei übernommen hatte. „Ich danke dir, Mirjam!“

„Nicht nötig. Ich habe es nicht für dich getan, ich habe es für meine Tochter getan“, beendete sie kalt.

Mirjam drehte ihm den Rücken zu und packte weiter ihre Koffer. Es herrschte eine Zeit lang eine unbehagliche Stille. Schließlich brach Mirjam das Schweigen und wandte sich wieder an Georg.

„Du hast mir das Sorgerecht für mein Kind entzogen, weil du dachtest, ich würde sie als Mutter gefährden. Schau, was mit unserer Tochter passiert ist, seit du das alleinige Sorgerecht für sie innehast. Vor einer Woche wäre sie fast unter die Räder von Lorenz’ Auto gefallen. Und jetzt …“, hielt Mirjam einen Moment inne, weil selbst sie Schwierigkeiten hatten, darüber zu sprechen.  „Lea fragt ihren Opa, ob ihr Papa Juden hasst … und hasst Papa sie auch?“

Georg schluckte Mirjams bittere Wörter hinunter. Sie waren nur eine Ergänzung zu dem Entsetzen in Leas Augen über sein Erscheinen. Mirjam beendete das Gespräch gnadenlos:

„Schau dich an, Georg, und beantworte selbst, wer du für deine Tochter bist!“

Mirjam drehte sich um und packte ihren Koffer weiter. Georg verstand, dass er jetzt gehen sollte. Er hatte keine Rechtfertigung dafür. Er ließ Mirjam allein.

Eine Stunde später fuhr Dr. Horowitz’ Auto zum Leitnerhof. Hinter der Fensterscheibe seiner Wohnung beobachtete Georg, wie Mirjam und Lea sich beim Auto des Arztes von seinem Vater verabschiedeten. Isaak packte die Koffer in den Kofferraum. Als sie ins Auto stiegen, beugte sich Sebastian vor und schob sein Kopf hinein, und dann sah Georg Jan auf dem Rücksitz. Vater schüttelte Jan die Hand, steckte den Kopf aus dem Auto und schloss die Tür. Das Auto startete. Sebastian stand und starrte auf die Straße, lange, nachdem das Auto in der Ferne völlig verschwunden war. Georg spürte, wie das Schluchzen seine Kehle würgte. Alles, was er liebte, alles, was für ihn Sinn ergeben: Lea, sein kleiner Sonnenschein wurde ihm weggenommen. Er fühlte sich, als hätte er seine Tochter zum letzten Mal in seinem Leben gesehen. Er ging vom Fenster weg, setzte sich an den leeren Tisch und verbarg sein Gesicht in den Händen: „Alles ist verloren“, dachte er, und zum zweiten Mal, seit sei ihm klar wurde, dass er für Marie ein Niemand war, brach er in Tränen aus.

Aufgrund der Tatsache, dass Florian aus der U-Haft entlassen wurde, beschlossen Karin und Mila, Lisas Einladung anzunehmen und vom Leitnerhof auf die Hubers Alm zu ziehen. Keine von ihnen wollte sich Florians Erklärung anhören. Die Blicke von Karin und Mila sprachen für sich. Wie sollte er sich vor seiner Frau und seiner Tochter rechtfertigen? Er hatte nichts, um sich zu verteidigen.  Wahrscheinlich nur eines: Er war Amok gelaufen! Aber hier konnte ihn nur sein Bruder verstehen, der seine eigene Tat nicht anders beurteilte. Zum ersten Mal seit ihrer Rückkehr aus München ließ Mila ihren Gefühlen freien Lauf. So schrie sie ihren ganzen Schmerz und Hass auf ihren Vater heraus. Florian hörte von seiner Tochter, dass sie ihn für den gleichen Mann hielt, der ihr gegenüber Gewalt angewendet hatte. Er war nicht besser als all die Freier und Sponsoren, die Magdalena ihr empfohlen hatte. Karin, die eine solche Erregung bei ihrer Tochter noch nie erlebt hatte, war entsetzt über deren Reaktion.

„Nach allem, was Mila dort passiert ist, könnte der Verlust des Vertrauens in ihren eigenen Vater dazu führen, dass sie eine totale Abneigung gegen Männer entwickelt. Wenn sie im Rest ihres Lebens allein lebt, könntest du dir selbst gratulieren.“

Florian gingen die Worte für den bitteren Vorwurf seiner Frau aus. Mehr pro forma, weil er die Antwort erwartete, fragte er, was mit ihnen geschehen würde. Karin machte ihm keine Illusionen.

„Es gibt kein ‚uns‘ mehr, Florian. Ich habe von Lisa gehört, dass dein Verteidiger auch ein Familienanwalt ist. Das ist gut für dich. Du musst nicht mehr nach einem anderen suchen.“

Am selben Tag zogen Karin und Mila nach Hubers Alp um. Die Brüder wurden allein gelassen. Ihre Frauen haben sie verlassen, sie haben ihre Töchter verloren.  Es war an der Zeit, ihrem Vater gegenüberzutreten. Keiner von ihnen erwartete die offenen Arme ihres Vaters und ein willkommenes Fest hinter der Tür. Sebastian war immer ein Familienmensch. Sie war für ihn die Essenz des Lebens, und Söhne und Enkeltöchtern waren alles, was er liebte. Er war kein besonders überschwänglicher Mann. Er konnte seine Gefühle nur Kindern offen zeigen. Seinen Enkeltöchtern hatten gerade sein Haus verlassen, und seinen Söhnen wartete auf die Audienz und „das Urteil“. Genau wie in den alten Zeiten, als sie ein paar oder ein Dutzend Jahre alt waren. Als sie beide vor ihm standen, erschienen ihm diese beiden erwachsenen Männer plötzlich völlig fremd. „Es ist unmöglich, dass sie sein Blut sind, dass er sie gezeugt hat!“, dachte Sebastian. Die Wut ist bereits abgeflaut. Die Fremdheit kam, und mit ihr die Kälte. Alles, was er ihnen zu sagen hatte, war in einem Satz: „Geht mir aus meinen Augen, ihr beide.“ Und er sagte es wie immer: ruhig, ohne seine Stimme zu erheben, fast leidenschaftslos, aber gleichzeitig autoritär und unwiderruflich, wie es seinem Charakter entsprach. Würde er ihnen Vorwürfe machen, schreien, sich schimpfen, gäbe es vielleicht eine Reaktion von der anderen Seite:  Georg und Florian würden versuchen, sich zu verteidigen.  In diesem Fall hatten sie keine andere Wahl, als den Raum zu verlassen. Florian zögerte ein wenig und tat so, als wären seine Beine zum Boden wachsen. Georg musste ihn schubsen, damit er ihm zur Tür folgte. Im Gegensatz zu Georg schaute Florian nicht einmal auf das Gesicht seines Vaters. Er hat sich wirklich geschämt.  Nur musste er sich dazu durchringen bei seinem Vater entschuldigen. Es war nicht viel wert, aber notwendig, wie er es verstanden hat. In Georgs Herz, der sich seit Jahren gefragt hatte, was er für seinen Vater  ist und was sein Vater für ihn ist, entstand eine gewisse Neugier. Es war je größer und mutiger er von Lisa wusste, dass sein Vater nur einen Schritt davon entfernt war, die Edelsteins zu bezahlen angeforderte Summe. Ein kategorischer Einwand wurde vom Vater nur gegen seine Entschuldigung vorgebracht, und zwar in der Form, wie sie vom Anwalt der Familie Edelstein vorgelegt wurde. Diese kalten Worte seines Vaters zerstreuten jedoch alle früheren Illusionen in ihn. Als sie beide das Zimmer ihres Vaters verließen, hörten sie an der Tür leise, ruhige, aber auch klare Worte ihres Vaters: „Für immer.“

Jan lag auf dem Sofa im Wohnzimmer seines Vaters, und auf dem Tisch stand Geschirr für zwei Personen. Gabriela, die seit 35 Jahren die Haushälterin des Professors war, sorgte dafür, dass Jans letzte Mahlzeit vor seiner Abreise nach Nürnberg aus Gerichten bestand, die einem Sabbat Essen würdig waren. Auf dem Tisch fanden sich daher gefüllter Fisch, Kugiel, d. H. Kartoffelkuchen von Rindfleisch, Kichererbsen und Gerstengrütze. Zwischen den Gerichten gab es Brühe und frisch gebackenem Challot¹. Samuel stand schweigend an der Tür zum Garten. Jan starrte mit seinen Augen an die Decke. Die unverdiente Verwöhnung von Gabriela, die keine eigenen Kinder hatte und ihn fast wie ihren eigenen Sohn behandelte, brachte ihn in Verlegenheit. Das Schweigen seines Vaters quälte ihn noch mehr. Jan fragte sich, wie viele Lügen noch aus seinem Mund kommen würden, bevor er die Tür hinter sich schloss.

 „Du sagst gar nichts …“

„Ich habe dir nichts mehr zu sagen, was du nicht selbst weißt. Du hast den guten Namen von Leitner zerstört. Seine Familie, die er wieder aufbauen wollte, hast du zerschlagen. Du hast ihm die Frau weggenommen, die er offensichtlich geliebt hat, da er so heftig reagiert hat. Mehr Schaden konntest du einem anderen Mann nicht zufügen..“

Samuel kam seinem Sohn näher. Er nahm einen Stuhl vom Tisch und stellte ihn nahe an die Couch. Er setzte sich an den Kopf der Couch.

 „Es tut mir leid, dass ich dich enttäuscht.“

„Du bist verloren, mein Sohn.“

„Wenn du wüsstest, wie sehr …“, erwiderte Jan und seufzt.

Samuel schaute sorgfältig auf das Gesicht seines Sohnes und lächelte sanft. Er konnte Jan nicht böse sein.

„Du bist weder der Erste noch der Letzte, der seinen eigenen Weg durch eine Frau verliert. Und Mirjam Leitner ist eine sehr schöne Frau“, sagte Samuel und lächelte seinen Sohn verzeihend an.

Professor Edelstein versuchte als konservativer Jude, sich an Halacha² zu halten. Er wollte sich lieber nicht an den Tisch setzen, an dem die einsame Frau saß. Beim Kauf eines Flugzeugs oder einer Fahrkarte gab er immer an, dass er nicht wollte, dass eine fremde Frau ihn auf dem nächsten Platz begleitet. Dies bedeutete nicht, dass er für weibliche Schönheit nicht empfindlich war.

„Außerdem gehört sie uns. Es ist besser für sie, ihr Leben mit dem Christen wegzulegen und sich mit einem Juden zu verbinden.  Trotzdem muss man versuchen, es wieder gutzumachen. Kümmere dich zuerst um dieses Kind.“

„Welches Kind?“, fragte Jan und sah den Vater besorgt an. Er fragte sich, was er wirklich wusste.

„Dieses Mädchen hat einen Schock erlebt. Und du, Jan, musst ihr helfen!“

Jan nickte. Samuel stand auf.

„Das Mittagessen wartet. Du solltest vor deiner Abreise etwas zu essen haben.“

„Ich habe keinen Appetit. Außerdem tut mein Kiefer weh.“

„Gabriela hat eine Menge Arbeit hinter sich. Wenigstens solltest du deinen Löffel in den Brühe-Teller umrühren.“

Jan stand etwas wackelig auf. Als sein Vater jedoch versuchte, ihm zu helfen, schüttelte er jedoch heftig den Kopf. Er hatte nicht die Absicht sich an seinen achtzigjährigen Vater zu hängen. Er zog es vor, den Stuhl zu ergreifen. Jan schaute sich am Tisch um.

„Das ist ein echter Leckerbissen!“

„Wenn der verlorene Sohn nach Hause zurückkehrt, wartet der Vater mit einem Festmahl.“

Samuel setzte eine Kappe auf und gab die andere seinem Sohn. Dann setzten sie sich beide an den Tisch. Samuel sprach ein Gebet und goss Wein in Gläser.

^{1Challot sind in der aschkenasischen jüdischen Tradition geflochtene Brote aus Weißmehl, Hefe, Eiern und etwas Fett – wobei die Rezepte, die Anzahl der „Zöpfe“ und die Form je nach Brauch und Anlass variieren. Challot werden meist für Schabbat und jüdische Feiertage gebacken und sind in der Regel parve (neutral), damit sie auch zu Fleisch gegessen werden können. Darin unterscheiden sie sich von den herkömmlichen Hefezöpfen, die mit Butter und Milch zubereitet werden}

^{2 Die Halacha ist der rechtliche   Teil der Überlieferung des Judentums, im Unterschied zur Aggada.  Die Halacha umfasst die 613 Mizwot (Gebote), deren spätere Auslegung im Talmud und rabbinischen Gesetz sowie die Bräuche und Traditionen, die im Schulchan Aruch zusammengefasst wurden, enthält darüber hinaus aber auch allgemeine Rechtsgrundsätze.}

Powrót marnotrawnych synów

Bracia opuścili areszt. Na zewnątrz dosięgnął ich rześki powiew powietrza. Georg wziął głębszy wdech, spojrzał na brata.

– W takich chwilach człowiek widzi jasno, co w życiu jest najważniejsze.

– Wolność!

– Wiesz, Flori, gdzie czuje się ją najpełniej?

Florian zamiast odpowiedzi rzucił tylko wymowne spojrzenie na szczyty gór. Bracia spojrzeli po sobie, każdy bez słów wiedział, co myśli drugi. Pierwszy też raz od aresztowania patrzyli na siebie bez antypatii. Znowu byli braćmi.

Pierwszą osobą, na którą natknął się Georg po otwarciu drzwi swojego mieszkania, była jego córka. Zaskoczona Lea przez chwilę patrzyła na niego wielkimi, krągłymi oczami, rozszerzonymi przerażeniem. Nie zdążył nawet powiedzieć słowa, gdy obróciła się na pięcie i wybiegła z pokoju. Do Georga z wolna zaczynał docierać rozmiar złego, które uczynił. Poszedł do Mirjam. Ona pakowała swoje i Lei rzeczy do walizki. Mirjam uciekać przed nie zamierzała, przeciwnie, patrzyła się mu prosto w oczy z pogardą, ale też i ciągłym jeszcze niedowierzaniem.

– Wyjeżdżasz? – zapytał Georg

– Tak. I zabieram Leę.  – odparła z przyciskiem na „zabieram” i rzuciła mu twarde spojrzenie – I nie próbuj mnie powstrzymać.

– Na długo wyjeżdżacie?

– Nie wiem, na jak długo i nie wiem jeszcze, gdzie. Po prostu, jak najdalej stąd.

Georg tylko pokiwał głową, że rozumie.

– Wiem, co dla mnie zrobiłaś … – Georg nawiązał, do wystąpienia Mirjam w jego obronie i wzięcia na siebie roli „podkładki” awantury. – Dziękuję, Mirjam.

– Niepotrzebnie. Nie zrobiłam tego dla ciebie, tylko dla mojej córki.  – dokończyła zimno.

 Mirjam odwróciła się do niego plecami i ponownie powróciła do pakowania walizek. Przez jakiś czas trwało niezręczne milczenie. Wreszcie Mirjam przerwała ciszę, odwróciła się ponownie do Georga.

– Odebrałeś mi prawa do mojego dziecka, bo uważałeś, że zagrażam mu jako matka. No to teraz popatrz, co się przytrafiło naszej córce od czasu jak jest pod twoją wyłączną opieką. Tydzień temu o mały włos nie wpadła pod koła samochodu Lorenza.  A teraz … – Mirjam przerwała na moment, nawet jej było trudno o tym mówić. –  Lea pyta się dziadka, czy to prawda, że jej tata nienawidzi Żydów? … I czy ją też tatuś nienawidzi …

Georg przełknął gorzkie słowa Mirjam, które były tylko do dopełnieniem do przerażenia w oczach Lei na jego widok. Wtedy Mirjam bezlitośnie dokończyła:

– Spójrz na siebie, Georg! I odpowiedz sobie sam, kim ty jesteś dla swojej córki!

Mirjam powróciła do pakownia. Georg, rozumiejąc, że nie ma nic na swoje usprawiedliwienie, zostawił Mirjam samą.

W godzinę później pod Leitnerhof podjechał samochód dr. Horowitza. Georg zza szyby okna w swoim mieszkaniu przyglądał się jak Mirjam z Leą żegnają się z jego ojcem przy samochodzie lekarza. Isaak pakował walizki do bagażnika. Kiedy wsiadły do samochodu, Sebastian pochylił się i wsunął głowę do środka, wtedy też Georg dostrzegł na tylnym siedzeniu Jana. Ojciec podał dłoń Janowi, po czym wysunął głowę z samochodu i zamknął drzwi. Samochód ruszył. Sebastian stał i parzył się na drogę, długo jeszcze po tym, jak samochód zupełnie zniknął w oddali. Georg poczuł, że szloch dławi mu gardło. Wszystko, co kochał, co było dla niego sensem życia – Lea, jego małe słoneczko – zostało mu zabrane. Miał wrażenie, jakby widział córkę po raz ostatni w swoim życiu. Odszedł od okna, usiadł przy pustym stole i ukrył twarz w dłoniach: „Wszystko stracone”. – pomyślał i po raz drugi od czasu, jak zrozumiał, że jest nikim dla Marie, zalał się łzami.

Opuszczenie przez Floriana aresztu spowodowało, że Karin wraz z Milą zdecydowały się przyjąć zaproszenie Lisy i przeprowadzić z Leitnerhof do Alp. Żadna z nich nawet nie chciała słuchać wyjaśnień od Floriana. Spojrzenia Karin i Mili mówiły same za siebie. Zresztą, co on miał na swoje usprawiedliwienie? Chyba tylko jedno – amok!  Ale tu to go mógł zrozumieć tylko brat, który nie inaczej oceniał swój własny postępek. Mili, pierwszy raz od powrotu z Monachium, puściły zupełnie emocje, że wykrzyczała do ojca cały swój ból i nienawiść. Florian usłyszał od córki, że uważa go za takiego samego, jak ten, który wobec niej użył przemocy, jak wszyscy ci, których raiła jej Magdalene. Karin była przerażona jej reakcją – nigdy wcześniej nie była świadkiem takiego wzburzenia u córki.

– Po tym wszystkim, co Milę tam spotkało, upadek jeszcze zaufania do własnego ojca może skończyć się u niej całkowitą awersją do mężczyzn. Jak zostanie przez to sama w życiu, to będziesz sobie mógł pogratulować.

Florianowi na te gorzkie wyrzuty żony zabrakło słów. Bardziej pro forma, bo spodziewał się odpowiedzi, zapytał się, co będzie dalej z nimi. Karin nie pozostawiła mu złudzeń.

– Nas już nie ma, Florian. Słyszałam od Lisy, że twój obrońca jest też adwokatem od spraw rodzinnych. To się dobrze składa dla ciebie. Nie będziesz musiał szukać kolejnego.

Jeszcze tego samego dnia Karin i Mila przeniosły się do Hubers Alp.  Bracia zostali sami. Opuściły ich kobiety, stracili córki. Nadszedł czas stanąć im twarzą twarz z ojcem. Żaden z nich nie spodziewał się, że za drzwiami będzie czekać na nich powitalna uczta i otwarte ramiona ojca.

Sebastian to był zawsze człowiek rodzinny. Ona była dla niego esencją życia, a synowie i wnuczki wszystkim, co kochał. Fakt, że nie był szczególnie wylewny – uczucia potrafił w sposób otwarty okazywać jedynie dzieciom. Wnuczki właśnie opuściły jego dom, a synowe czekali na audiencję i wyrok. Jak za dawnych lat, gdy mieli po kilka, kilkanaście lat. Kiedy obaj stanęli przed nim, to ci dwaj dorośli mężczyźni wydali się mu nagle zupełnie obcy. „To nie możliwe, żeby to była jego krew, żeby on ich spłodził!” – pomyślał. Gniew już zdążył opaść. Przyszła obcość, a wraz z nią chłód. Wszystko, co miał im do powiedzenia zawierało się w jednym zdaniu: „Zejdźcie mi obaj z oczu”.  A powiedział, to jak zawsze – spokojnie, bez podnoszenia głosu, prawie beznamiętnie, ale jednocześnie autorytarnie i nieodwołalnie, jak to było w jego charakterze. Gdyby robił synom wyrzuty, krzyczał, pomstował na nich, to może byłaby reakcja z drugiej strony – Georg i Florian podjęliby próbę obrony. Ale tak, nie pozostało im nic innego jak wyjść. Florian trochę zwlekał, zachowywał się jakby przyrósł nogami do podłogi. Georg musiał go szturchnąć, żeby ten się otrząsnął i ruszył za nim do drzwi.  W przeciwieństwie do Georga, Florian nie patrzył się nawet w twarz ojcu. Było mu autentycznie wstyd. On też tylko zdobył się na słowa przeprosin. Niewiele wartych, ale koniecznych, jak rozumiał. U Georga, który od lat pytał samego siebie, kim jest dla ojca i kim ojciec jest dla niego, była jednak pewna ciekawość, tym większa i śmielsza, że wiedział od Lisy, że ojciec był o krok od zapłacenia Edelsteinom każdej żądanej sumy. Kategoryczny sprzeciw wyraził ojciec tylko wobec jego przeprosin, i to przeprosin w formie przedstawionej przez adwokata rodziny Edelstein. Te zimne słowa ojca rozwiały w nim jednak wszystkie wcześniejsze złudzenia. Kiedy obaj opuszczali już pokój ojca, to dobiegło ich jeszcze przy drzwiach ciche, spokojnie, ale też dobitne słowa ojca:

– Na zawsze.

Jan leżał na kanapie w salonie swojego ojca, obok na stole stała zastawa na dwie osoby. Gabriela, gospodyni profesora od 35 lat, postarała się, aby ostatni posiłek Jana, ostatni przed jego wyjazdem do Norymbergi składał się z potraw godnych szabasowej kolacji.  Była więc na stole ryba faszerowana, kugiel, czyli babka ziemniaczana, czulent z wołowiny, ciecierzycy i kaszy jęczmiennej. Na stole nie mogło zabraknąć rosołu i świeżo upieczonej chałki.   Samuel stał milczący przy drzwiach do ogrodu. Jan błądził oczami po suficie. Męczyło go to niezasłużone nadskakiwanie mu Gabrieli, która nie mając sama własnych dzieci, traktowała go niemal jak własnego syna.  Jeszcze bardziej dręczyło go milczenie ojca. Ile jeszcze kłamstw padanie tu z jego ust, zanim zamknie za sobą drzwi? – pomyślał Jan.

– Nic nie mówisz…

– Nie mam ci nic więcej do powiedzenia nadto, co sam dobrze wiesz.  Zniszczyłeś dobre imię Georgowi Leitnerowi, rozbiłeś mu rodzinę, którą chciał odbudować, zabrałeś mu kobietę, którą najwyraźniej kochał, skoro tak ostro zareagował. Nie można większej krzywdy wyrządzić drugiemu mężczyźnie. 

 – Przykro mi, że cię zawiodłem.

Samuel podszedł bliżej do syna. Wziął odsunął jedno krzesło od stołu i przysunął je blisko do kanapy.   Usiadł przy wezgłowiu kanapy.

– Zgubiłeś się, synu.

–  Gdybyś wiedział, jak bardzo…- westchnął ciężko Jan.

Samuel popatrzył uważnie na twarz syna i uśmiechnął się łagodnie.  Nie potrafił gniewać się na Jana.

–  Nie jesteś ani pierwszym, ani ostatnim, co zgubił własny kurs przez kobietę. A Mirjam Leitner to bardzo piękna kobieta.  

Profesor Edelstein, jako konserwatywny żyd starał się przestrzegać Halach: do stolika, przy którym siedzi samotna kobieta by się nie dosiadał. Przy zakupie samolotowego czy kolejowego biletu zawsze zaznaczał, że nie życzy sobie towarzystwa żadnej obcej kobiety na siedzeniu obok. Co nie znaczyło, że nie był wrażliwy na kobiecą urodę.

– W dodatku ona jest nasza.  Dla niej lepiej, żeby porzuciła życie z gojem i związała się z Żydem.  Tym niemniej, musisz spróbować naprawić krzywdę. Przede wszystkim zatroszczyć się o to dziecko.

– Jakie dziecko? – zapytał Jan i spojrzał niespokojnym wzrokiem na ojca. Zastanawiał się, co ojciec wie naprawdę.

– Ta dziewczynka przeżyła szok. I ty musisz jej pomóc, Jan!

Jan pokiwał głową. Samuel wstał.

 – Obiad czeka.  Powinieneś coś zjeść przed wyjazdem.

– Nie mam apetytu. Poza tym boli mnie szczęka.

– Gabriela się napracowała. Wypada ci przynajmniej w talerzu z rosołem łyżką zamieszać.

Jan podniósł się ciężko. Kiedy wstawał z kanapy, lekko się zachwiał.  Ojciec chiał mu pomóc, ale on gwałtownie potrząsnął głową. Nie zamierzał podtrzymywać się swojego osiemdziesięcioletniego ojca. Wolał chwycić się krzesła. Rzucił okiem po zastawionym stole.

– To ci dopiero prawdziwa uczta!

 – Kiedy zagubiony syn wraca do domu, to ojciec czeka z ucztą. – odparł mu ojcec. Założył na głowę jarmułkę i podał drugą synowi. Po czym obaj zasiedli do stołu.  Samuel odmówił modlitwę i rozlał wino do kieliszków.

Was in der Geschichte von Brigitte Müller mein Herz berührt und seine Fäden berührt hat, ist, dass „Daheim in den Bergen” eine Geschichte über das Füllen von Gruben ist, die zwischen Menschen entstanden sind, weil ein Mann einem anderen Mann großen Schaden zugefügt hat. Diese Gräben, diese Spaltungen sind immer unsere Emotionen, denen wir oft hilflos ausgeliefert sind – wir würden sie gerne ändern, wissen aber nicht wie. Und ohne ihre Umkehrung kann es keine echte Versöhnung geben. Solange es Scham, Schuldgefühle beim Täter, Trauer und Schmerz beim Opfer gibt, wird es eine Kluft zwischen ihnen geben. Es muss die Bereitschaft bestehen, dem Täter zu vergeben, dass eine lange und mühsame Versöhnung beginnt. Und wenn das Geschädigte das Opfer in seinem Herzen nisten lässt, wird es kurzfristig selbst zum Henker.    Das Opfer beginnt, die Rechnung mit dem Täter zu begleichen, und der Schaden wird auf die unschuldigen Kinder des Täters übertragen. Und das zeigt Sebastian Leitner in der Geschichte. Sebastian verhält sich nicht christlich – er befiehlt Lorenz, des Darlehen in Wucher zurückzuzahlen: doppelt so viel, wie er ihm schuldete. Hubers Kinder bezahlen auch den Tod seines Sohnes. Er will die Schuld, die Ursache der Tragödie, nicht in seinen Taten suchen, er gibt Lorenz die ganze Schuld. Die Hubers, sie sollen Armut, Erniedrigung, Verachtung und soziale Ausgrenzung erleiden, sie sollten ihm das ganze Land geben, das ihre Existenzgrundlage ist. Wie war die Haltung von Lorenz nach der Tragödie? Viele an seiner Stelle würden das Seil nehmen, in den Stall gehen und sich erhängen. Aber Lorenz nahm dieses Schuldkreuz auf den Rücken und trug es. 20 Jahre lang hat er demütig sein Schicksal als sozialer Ausgestoßener ertragen (siehe die Szene im Schachklub), bereit, seine Strafe bis zum Ende zu ertragen. Er leidet zweimal, wegen des Schadens, den er seinem engsten Freund zugefügt hat, aber auch wegen der ungerechten Strafe, die seine Töchter mit ihm erleiden. Lorenz` ältere Tochter Marie, als die geistig schwächere, ängstliche, versteckte sich hoch in der Alm vor der Welt. Marie erträgt ihr Schicksal geduldig und das einzige, was sie vom Leben erwartet, ist, dass es nicht schlimmer wird als es ist. Die jüngere Lisa, die von Natur aus mutig ist, entkam in die Welt. Und in einer großen Metropole versuchte sie allein ohne die Fürsorge und Unterstützung ihrer Familie, über Wasser zu bleiben, sich weiterzubilden und die Grundlagen ihrer Existenz zu schaffen. Wer die Lisa & Liam One-Night-Stand Szene richtig gelesen hat, hat keine Zweifel, welchen schrecklichen Preis Lisa, damals 18, für Sebastians Rache gezahlt hat, die seine Schwiegertochter und Mutter seiner Enkelkinder werden sollte. Marie und Lisa haben ein großes Gefühl der Ungerechtigkeit in ihren Herzen, und keiner von ihnen möchte die anderen mit derselben Münze zurückzahlen. Marie will nicht für die Wiesen kämpfen. Lisa ließ sich eher von einem zufälligen Kerl auf der Toilette gefickt   (die absichtliche Posttraumatisierung, die sie in einen mentalen Zustand versetzen sollte, als sie sich prostituierte – emotionale Unterkühlung und sich so davon abhalten, in eine Affäre mit Florian zu geraten), anstatt jemand anderen zu verletzen (Karin und Mila). Marie ist 45 Jahre alt, Lisa ist 38, beide sind ledig und kinderlos. Das bedeutet, die Familie Huber sollte aussterben! Nur dann wird das Unrecht wiedergutgemacht. Aber auch die Familie Leitner hat den Preis für diese Rache bezahlt. Sebastian wurde von seiner Frau verlassen, weil sie die Atmosphäre des Hasses im Haus nicht ertragen konnte und die Tatsache akzeptieren konnte, dass Kinder für die Sünden ihrer Väter bezahlen sollten (siehe Georges Gespräch mit seinem Vater; der Sohn beschuldigte seinen Vater, seine Mutter habe Leitnerhof verlassen, weil Sebastian jeden Versuch, zur Normalität zurückzukehren, als persönlichen Verrat seiner Frau ansah.) Keiner seiner Söhne ist glücklich Florian: Er ist der Manager des Gasthauses seines Vaters, hat eine liebevolle und hingebungsvolle Frau und eine schöne, kluge Tochter. Die unerfüllte jugendliche Liebe hält jedoch seine Beine in der Vergangenheit fest und macht Florian unfähig, das, was er hat, vollständig zu genießen. Georg ist ein 45-jähriger geschiedener Mann, der emotional auf der Ebene eines Teenagers feststeckte, ohne interne Bremsen, ohne Einsicht (die Fähigkeit, aus seinen eigenen Fehlern zu lernen). Georg porträtiert einen Mann, der alles ruinieren wird: Familie, Beziehung, Freundschaft, Geschäft. Deshalb sollte sich jeder von ihm fernhalten, nicht nur Frauen. Die ganze Familie Huber versteht das sehr gut, daher wurde Maries Entscheidung, sich vor Georg zu verstecken, dass sie sein Kind erwartet, von ihrem Vater und ihrer Schwester ohne Kritik akzeptiert.

Daheim sollte (so jedenfalls las ich diese Geschichte) nicht nur eine Geschichte über unvorstellbare Trennungen zwischen Menschen sein, sondern auch über eine zweite Chance, über Hoffnung. Dies ist keine triviale Geschichte über zwei Bauern, die sich ihr ganzes Leben lang nicht gemocht haben und plötzlich aus Versehen im Heu gelandet sind, um Eltern eines gemeinsamen Kindes zu werden. Dazu hat der neue Autor diese Geschichte leider gebracht, indem er die Hauptfiguren tötete und das Drama damit ihrer tieferen Bedeutung beraubte. Das Paar Georg und Marie, obwohl vielleicht für viele interessant, hätte nicht so viele Millionen von Zuschauern an ihre Fernseher gelockt. Zumal Marie und Georg von einem äußerst unerträglichen Infantilismus geprägt sind. Diese Millionen von Zuschauern wurden von Sebastian und Lorenz und natürlich von den großartigen Schauspielern, die ihre Rollen spielten (Walter Sittler und Max Herbrechter), von dem Fernsehen angezogen. Helden, die den Weg der Versöhnung eingeschlagen haben, dürfen nicht getötet werden, bevor diese Versöhnung abgeschlossen ist! Sebastian rahmt diese erneuerte Beziehung zu Lorenz ein: „Wir werden nicht um Peter und die Wiesen reden.” Dies ist ein falscher Rahmen, der umgestoßen werden muss, denn genau dieser Rahmen steht nicht nur einer vollständigen Versöhnung, sondern sogar der Normalisierung des Lebens beider Freunde im Wege. Sowohl Sebastian als auch Lorenz leben auf dem Friedhof unter den Toten, denn keiner von beiden hat sich mit dem Tod dieses Kindes abgefunden. Damit Peters Tod aufhört, sie zu trennen, muss Sebastian auch die Schuld am Tod des Kindes in seinen Handlungen finden. Dann wird es ein gegenseitiges Verständnis ehemaliger Freunde geben. Jeder von ihnen trug zu diesem unglücklichen Unfall bei, aber keiner von ihnen entschied über Peters Tod. Der Tod wurde an Peter geschrieben und keiner von ihnen beide hatte Einfluss darauf. Denn Leben und Tod gehören nicht zu uns. Sebastian und Lorenz müssen sich beide zuerst von Peter verabschieden, d. H. ihn gehen lassen, damit sie den Friedhof verlassen und zu den Lebenden zurückzukehren. Das Ende der Trauer um Peter wird paradoxerweise dazu führen, dass Peter wieder zu ihnen zurückkehrt. Aber nicht mehr als ein Teil ihrer schmerzlichen Erinnerungen an seinen Tod, sondern als ein lebendiger Peter in ihren Erinnerungen. Diese Erinnerungen werden Sebastian und Lorenz immer positiv verbinden und deshalb oft und bereitwillig zu ihnen zurückkehren.

Jede Bestrafung muss enden. Lorenz verbüßte seine Strafe und verdient ein Lächeln des Schicksals für eine zweite Chance. Lorenz ist aus einem bestimmten Grund Witwer. Der zweite Teil von Daheim, der sich auf seine Vergangenheit bezieht, handelt vom Verrat. Daher die Schlussfolgerung, dass es in Lorenz’ Leben noch eine Frau gab. Und sie sollte zurückkommen. Lorenz hat das Leben von Peter auf dem Gewissen und eine lange soziale Isolation hinter sich. Die einzige Frau, mit der sie seine einsame Seele verstehen könnte, ist eine, die selbst jemandem das Leben genommen hat und weiß, wie es ist, viele Jahre lang von der Welt getrennt zu sein (im Gefängnis, nehme ich an).  Im Finale dieser Geschichte sollten Sebastian und Lorenz also kein gemeinsames Grab haben (wie der neue Autor es sich ausgedacht hat), sondern Hochzeitsglocken für den einen und die Rolle des besten Mannes für den anderen.  Eine öffentliche (ostentative) Versöhnung zwischen Sebastian und Lorenz. Wir wissen, dass Sebastians Frau noch am Leben ist. Die Autorin hat nicht entschieden, ob die beiden geschieden oder getrennt leben. Alles, was wir wissen, ist, dass Sebastian und seine Frau den Tod ihres Sohnes getrennt hat. Bevor Lorenz seine andere verlorene Hälfte finden würde, würden die beiden den Weg zurückfinden. Diese erwartete große bayerische Hochzeit im Finale sollte zwei Paare im Finale gehabt haben.  Die Paare sind durch eine Geschichte mit versteckter Vaterschaft und einer Warnung, eng miteinander verbunden. Die Warnung, wozu ein solcher Betrug hätte führen können, wenn die Katze nicht rechtzeitig aus dem Sack gesprungen wäre.

Einerseits unternehmen Sebastian und Lorenz Schritte zur gegenseitigen Versöhnung, und andererseits entstehen neue Trennungen zwischen ihren Kindern. Und weil, wie ich schon bemerkt habe, was trennt, sind die gegensätzlichen Emotionen der Figuren, muss man daraus schließen, dass auch zwischen den Kindern so widersprüchliche Emotionen entstehen werden, dass sie es unmöglich machen, miteinander auszukommen. Und man sieht schon jetzt, dass  die Emotionen Georg und Marie trennen werden. Georg ist explosiv, reagiert auf jeden Stress mit Wut, und Marie wird von Angst beherrscht. Und wie bringt man das miteinander in Einklang? Es gibt auch keinen Grund zu glauben, dass sie etwas gegen die negativen Emotionen unternehmen werden, die sie beherrschen, es sei denn, das Leben zwingt sie dazu. Da das, was die Helden trennt (sie daran hindert, zusammen zu sein), ihre Emotionen sind, ist es nicht länger überraschend, dass jeder Charakter hier ein ernstes emotionales Problem darstellt. Aber weder durch Zufall noch auf der Flucht ist der Psychotherapeut hier aufgetaucht. Jan sollte sicherlich eine Schlüsselrolle dabei spielen, diese internen Spaltungen in der Familie zu begraben.    Seine Rolle sollte eine doppelte sein: Einerseits sollte er die Situation aufheizen und so Marie und Georg zeigen, wie sie wirklich sind („der König ist nackt”), und andererseits sollte er ihnen helfen, das Glas zu entfernen, das sie trennt. Die übrigen Paare sollten ebenfalls das unzerbrechliche Glas trennen. Und Jan sollte ihnen helfen, sich zu versöhnen. Welche Rolle sollte Liam beim Füllen der Gruben in dieser bayerischen Familie spielen? Da Liam Anwalt ist, sollte er die rechtlichen Hindernisse in der Familie beseitigen, um die Versöhnung zu vollenden, die außerhalb von Lisas Rechtsfähigkeit liegen. Implizit – Strafrecht. Liam ist ein Frauenfeind, daher wäre es seine Aufgabe, eine Frau zu verteidigen, die wegen Mordes an ihrem eigenen Ehemann verurteilt wurde. Als Therapieform für ihn ist das selbstverständlich.

Obwohl die Geschichte in Bayern spielt, verwenden die Schauspieler den Dialekt nicht, auch nicht diejenigen, die ihn kennen. Dies ist ein klares Signal dafür, dass die Geschichte universell sein sollte. Sowohl das Hauptthema des Dramas: Der Weg zur Versöhnung zwischen Menschen als auch alle Probleme einzelner Charaktere sind universell. Weil sie auf jeden Menschen fallen können, unabhängig davon, wo er lebt. Deshalb war ich nicht allzu überrascht über gewisse Vereinfachungen, Schemata, Analogien, Wiederholungen in der Serie. Dies ist keine Schwäche der Serie, sondern ein bewusster Einsatz von Tricks, damit das Problem leichter zu veranschaulichen ist.

Sollte sich das Drama mit seiner Symbolik irgendwie auf den Ort beziehen, an dem es stattfindet, und gleichzeitig mit seiner Botschaft weit über Bayern und sogar Deutschland selbst hinausreichen, d.h., sich auf das heutige Europa beziehen?  …

Es wäre nicht möglich gewesen, all dies ohne Nebengeschichten zu entdecken, ohne die Interviews mit den Schauspielern selbst, die manchmal unbewusst ein Stück des Geheimnisses über die von ihnen gespielten Figuren entdeckt haben. Für mich ist diese Geschichte vor allem eine „Reise” in das wunderbare Bayern und ins schöne Allgäu. Aber nicht nur das. Der Versuch, sich der Zukunft der Figuren zu stellen, führte mich dazu, die Kultur der Bayern, aber auch ein wenig jüdische und islamische Kultur kennen zu lernen. Eine sehr interessante und angenehme Erfahrung. Umso mehr, als es mir erlaubte, die Prosa des Alltags ein wenig zu vergessen, der seit Monaten von einem Bandscheibenvorfall, Ischias und einer 1,5 Jahre „Lockdown” geprägt war. Aber aus diesem Grund die Fragen, die die Hauptfiguren quälten: „Kann es immer noch das Gleiche sein wie vor dem Unfall?”, „Ist es überhaupt möglich?” standen mir in gewisser Weise nahe. Grüße an alle, die sich für diese Seite interessieren und trotz meiner gebrochenen deutschen Sprache diese Beiträge „durchbrechen“. Übrigens, ich arbeite daran, vielleicht schlägt die Zeit eine Lösung vor, damit das, was ich hier schreibe, niemanden beleidigt. Der Finger eines Gottes bedeutete, dass ich an einem Freitagabend, als ich versuchte, den Schmerz zu vergessen, „Schwesterliebe” fand – den dritten Teil von Daheim in den Bergen am Computer.

O czym tak naprawdę opowiada Daheim in den Bergen Brigitte Müller?

To, co mnie chwyciło za serce, poruszyło jego struny w historii Brigitte Muller to, że „Daheim” jest historią o zasypywaniu dołów, które powstały pomiędzy ludźmi wskutek wyrządzenia przez jednego człowieka ogromnej krzywdy drugiemu człowiekowi. O tym, jak bardzo łatwo wykopać ten dół pomiędzy najbliższymi sobie przyjaciółmi, sąsiadami i jakże trudno go zasypać. Te rowy, podziały to zawsze nasze emocje, wobec których jesteśmy często bezradni – chcielibyśmy je zmienić, ale nie wiemy jak. A bez ich odwrócenia, o żadnym prawdziwym pojednaniu nie może być mowy. Dopóki jest wstyd, poczucie winy u sprawcy, a żal i ból u ofiary, tak długo będzie między nimi przepaść.   Musi powstać u ofiary wola wybaczenia, żeby zaczął się proces długiego i żmudnego pojednania.  Jednak, jeśli ofiara tej woli w sobie nie odnajdzie, tak długo będzie pogłębiać się ten rów, który dzieli. Co więcej, gdy poszkodowany pozwoli, żeby ofiara w jego sercu się zagnieździła, to bardzo szybko sam przemieni się w kata.   Ofiara zacznie wyrównywać rachunki na sprawcy, a krzywda przeniesie na niczemu niewinne dzieci sprawcy. I tego jest przykładem w historii postać Sebastiana Leitnera. Sebastian nie zachowuje się po chrześcijańsku – pożyczkę odbiera lichwiarsko: dwa razy tyle, ile mu się należało, za śmierć syna, każe płacić także dzieciom zabójcy. Nie chce poszukać winy, przyczyny tragedii w swoim postępowaniu, całą winę spuszcza na Lorenza. Huberowie, mają cierpieć biedę, upokorzenie, pogardę i wykluczenie społeczne, mają oddać całą ziemię, która jest podstawą ich egzystencji. Jaką postawę przyjął Lorenz po tragedii? Wielu na jego miejscu, wzięłoby sznur, poszło do stajni i się powiesiło. Ale Lorenz wziął ten swój krzyż winy na plecy i go niesie. Od 20 lat z pokorą znosi swój los społecznego wyrzutka (vide – scena w szachowym klubie, kiedy nikt się do niego nie przysiada, dopiero Sebastian), gotowy ponieść swoją karę aż do końca. Cierpi podwójnie, z powodu krzywdy wyrządzonej najbliższemu przyjacielowi, ale także z powodu, niezawinionej kary, którą ponoszą wraz z nim jego córki. Starsza córka Lorenza – Marie, jako ta słabsza psychicznie, lękliwa schowała się przed światem wysoko w Alp. Marie cierpliwie znosi swój los, a jedynie, czego oczekuje od życia, to żeby nie było gorzej niż jest. Młodsza Lisa, która z natury jest waleczna i odważna uciekła w świat. I wielkiej obcej metropolii, próbowała o własnych siłach bez opieki i wsparcia rodziny, utrzymać się na powierzchni, wykształcić się i zbudować sama podstawy swojej egzystencji. Kto właściwie odczytał, scenę L&L O-N -S, ten nie ma już wątpliwości, jaką straszną cenę zapłaciła 18 letnia wówczas Lisa za zemstę Sebastiana, ta która miał zostać jego synową i matką jego wnuków. Marie ma 45 lat, Lisa – 38. Obie są samotne i bezdzietne. Znaczy, że ród Hubera powinien wymrzeć!  Wtedy dopiero krzywdy zostaną wyrównane. Ale i rodzina Leitnerów zapłaciła cenę za tę zemstę.  Sebastiana zostawiła żona, ponieważ nie potrafiła znieść atmosfery nienawiści w domu oraz zaakceptować faktu, że dzieci mają płacić z grzechy ojców (vide – rozmowa Georga z ojcem, kiedy syn zarzuca ojcu, że matka odeszła, bo nie Sebastian, każdą próbę powrotu do normalności uważał za osobistą zdradę ze strony żony).  Żaden z jego synów nie jest szczęśliwy. Florian: jest menedżerem zajazdu ojca, ma kochającą i oddaną żoną oraz udaną córkę. Jednak niespełniona młodzieńcza miłość sprawia, że nogami ciągle tkwi w przeszłości i nie potrafi cieszyć się w pełni tym, co ma.  Georg to 45 letni, rozwiedziony mężczyzna, który emocjonalnie zatrzymał się na poziomie nastolatka, pozbawiony hamulców wewnętrznych, wglądu w samego siebie (umiejętności wyciągania wniosków z własnych błędów). Georg całym sobą obrazuje faceta, który wszystko w perzynę obróci: rodzinę, związek, przyjaźń, interes. W związku z czym należy się od niego trzymać z daleka każdemu, nie tylko kobietom. Cała rodzina Huber rozumie to doskonale, dlatego decyzja Marie o ukryciu przed Georgiem ojcostwa zostaje przyjęta przez jej ojca i siostrę bez słowa krytyki.

Daheim miał być (przynajmniej ja tak odczytałam tę historię) nie tylko historią o niewyobrażalnych podziałach między ludźmi, ale także o drugiej szansie, o nadziei.  To nie jest banalna historia o dwóch rolnikach, którzy całe życie się nie lubili i nagle przypadkowo wylądowali na sianie i mają zostać rodzicami wspólnego dziecka. Do czego niestety sprowadził nowy autor tę historię, uśmiercając głównych bohaterów i tym samym pozbawiając ją głębszego sensu. Para Georg i Marie, jakkolwiek może dla wielu interesująca to jednak nie przyciągnęłaby do telewizorów tyle milionów widzów. Szczególnie, że Marie i Georg są naznaczeni wyjątkowo nieznośnym rysem infantylizmu. To zrobili Sebastian i Lorenz.  Nie wolno uśmiercić bohaterów, którzy weszli na drogę pojednania, zanim ono się nie zakończy!  Sebastian zakreśla ramy tych odnowionych relacji z Lorenzem: „nie będziemy wracać do Petera oraz spornej ziemi”. Są to fałszywe ramy, które muszą zostać obalone, bo właśnie stoją na przeszkodzie nie tylko pełnego pojednania, ale nawet normalizacji życia obu przyjaciół. Zarówno Sebastian, jak i Lorenz żyją na cmentarzu, pośród zmarłych, ponieważ żaden z nich nie pogodził się z odejściem tego dziecka. Żeby przestała ich dzielić śmierć Petera, to Sebastian musi poszukać winy śmierci dziecka także w swoim postępowaniu. Wtedy dojdzie do wzajemnego zrozumienia się byłych przyjaciół, Każdy z nich przyczynił się do tego nieszczęśliwego wypadku, ale żaden z nich nie zdecydował o jego śmierci.  Ona była zapisana Peterowi i żaden z nich nie miał na to wpływu. Bo życie i śmierć nie należą do nas. Muszą najpierw oboje pożegnać się Peterem, tj pozwolić mu odejść, żeby opuścić cmentarz i powrócić do żywych. Zakończenie zaś żałoby po Peterze paradoksalnie sprawi, że Peter do nich na nowo powróci, ale już nie jako dzielące ich bolesne wspomnienie jego śmierci, ale właśnie jako żywy Peter w ich wspomnieniach sięgających wspólne przeżytych chwil z tym wyjątkowym dzieckiem. Te wspomnienia zawsze będą pozytywnie łączyć Sebastiana i Lorenza i dlatego będą do nich wracać często i chętnie. 

Każda kara musi mieć swój kres. Lorenz swoją karę odbył i zasługuje jeszcze na uśmiech od losu, na drugą szansę. Lorenz nie bez powodu jest wdowcem. Druga część Daheim, która odnosi się do jego przeszłości opowiada o zdradzie. Stąd wniosek, że w życiu Lorenza była jeszcze jakaś kobieta. I ona powinna wrócić.  Lorenz ma na swoim sumieniu życie ludzie i za sobą długą izolację społeczną. Jedyna kobieta, z którą mogłaby zrozumieć jego samotną duszę, to taka, która sama odebrała komuś życie i wie, co to jest być oddzielonym od świta przez długie lata (w domyśle: więzienie).  A więc w finale tej opowieści przyjaciół powinien czekać nie wspólny grób (jak to sobie wymyślił nowy autor), tylko weselne dzwony dla jednego, a dla drugiego rola drużby. Czyli publiczne (ostentacyjne) pojednanie Sebastiana i Lorenza.  Wiemy, że żona Sebastiana nadal żyje.  Autorka nie rozstrzygnęła, czy ci dwoje są rozwiedzeni, czy w separacji. Jedyne co, wiemy, to że Sebastiana podzieliła z żoną śmierć ich syna. Zanim Lorenz odnalazłby swoją drugą zagubioną połowę, to i tych dwoje znalazłoby z powrotem drogę do siebie. Także to oczekiwane wielkie bawarskie wesele w finale powinno było mieć w finale dwie pary.  Pary ściśle ze sobą połączone historią z ukrytym ojcostwem i ostrzeżeniem, do czego takie oszustwo mogłoby doprowadzić, gdyby kot nie wyskoczył z worka na czas.

Z jednej strony Sebastian i Lorenz podejmują kroki ku wzajemnemu pojednaniu, a z drugiej powstają nowe podziały pomiędzy ich dziećmi. A ponieważ, jak już zauważyłam, to co dzieli to przeciwne emocje bohaterów, to wnioskować należy, że pomiędzy dziećmi również powstaną, takie sprzeczne emocje, że będą uniemożliwiały wzajemne dogadanie się.  I już widać, co to za emocje podzielą Georga i Marie. Georg jest wybuchowy, reagujący na każdy stres wściekłością, a Marie rządzi strach.  I jak to pogodzić ze sobą? Nie ma też co się łudzić, że oni coś z tym władającymi nimi negatywnymi emocjami zrobią, o ile życie ich do tego nie przymusi. Skoro zaś podziały budowane są na emocjach, tak nie dziwi już, że każda z postaci obrazuje tu sobą jakiś poważny problem emocjonalny. No, ale ani nie przypadkiem, ani przelotem pojawił się tu psychoterapeuta.  Jan w założeniu na pewno miał odegrać kluczową rolę w zakopywaniu tych wewnętrznych podziałów w rodzinie.   Jego rola miała być podwójna – z jednej strony miał zaognić sytuację i przez to pokazać Marie i Georgowi, jacy oni są naprawdę („król jest nagi”), a z drugiej pomóc im usunąć, tę szybę, która ich rozdziela. Także pozostałe pary miała rozdzielić szyba nie do przebicia. I im też pojednać się miał pomóc Jan. Jaka rola miała przypaść w zasypywaniu dołów w tej bawarskiej rodzinie Liamowi? Skoro Liam to prawnik, a więc on miał w założeniu usunąć przeszkody prawne w rodzinie na drodze jej do całkowitego pojednania i to takie, które są poza możliwościami prawnych Lisy. W domyśle – karne.

Choć rzecz rozgrywa się na Bawarii, to jednak aktorzy nie posługują się gwarą, nawet ci, którzy ją znają. To wyraźny sygnał, że historia miała mieć wymiar uniwersalny.   Zarówno temat główny dramatu: droga do pojednania między ludźmi, jak i wszystkie problemy poszczególnych bohaterów są ogólnoludzkie, wykraczające poza granice Bawarii, Niemiec.  Bo mogące spaść na każdego człowieka, niezależnie, gdzie żyje i mieszka.  Dlatego za bardzo nie dziwiły mnie w serialu pewne uproszczenia, schematy, analogie, powtórki. To nie jest słabość serialu, tylko celowo zastosowane chwyty, alby łatwiej było zilustrować dany problem.

Czy dramat miał w założeniu sięgać symboliką do miejsca, w której się rozgrywa, a jednocześnie przesłaniem wychodzić daleko poza Bawarię, a nawet same Niemcy, tzn. odnosić się do współczesnej Europy? To już, kiedy indziej.

 Nie dałoby się tego wszystkiego odkryć bez historii pobocznych, bez samych wywiadów z aktorami, którzy czasem nieświadomie odkrywali rąbka tajemnicy na temat bohaterów, których odgrywali. Dla mnie ta opowieść, to przede wszystkim „podróż” do wspaniałej Bawarii oraz do przepięknego Allgäu. Ale nie tylko. Próba zmierzenia się z dalszymi losami bohaterów zaprowadziła mnie do zapoznania się z kulturą Bawarczyków, ale także trochę z kulturą żydowską oraz islamską. Bardzo interesujące i przyjemne doświadczenie. Tym bardziej, że pozwalające zapomnieć trochę o prozie codzienności, którą od miesięcy wyznaczała mi przepuklina kręgosłupa rwa kulszowa i 1,5 roczny lock dawn. Ale też przez to i pytania, które nękały głównych bohaterów: „czy jeszcze może być jak dawniej, zanim nieszczęście przyszło?”, „czy to w ogóle możliwe?” były mi w pewnym sensie bliskie. Choć powody inne. Pozdrawiam wszystkich, których zainteresowała ta strona i mimo mojego połamanego języka niemieckiego, przebijają się przez te posty. BTW pracuję na tym, może też czas podpowie jakieś rozwiązanie, by wreszcie, to co tu piszę, nikogo raziło.   Jakiś palec boży sprawił, że w jakieś wieczór piątkowy próbując zapomnieć o bólu trafiłam w komputerze akurat na tę opowieść.

Mirjam hat mehr als einmal in ihrem Leben bewiesen, dass sie für Lea in der Lage ist, viele Widerstände zu überwinden und sogar mit einem persönlichen Feind zu kommunizieren. Und genau das war Lisa für sie gewesen, seit sie ihre Tochter vor Gericht verloren hatte. Diesmal war es nicht anders. Mutters Liebe überwog ihre Abneigung gegen Lisa und ließ Mirjam mit einer verhassten Frau zusammenarbeiten, um einen Ausweg aus der Pattsituation zu finden. Wie schnell sich die beiden Frauen einig wurden, fanden sie die Lösung für diesen gordischen Knoten.

Zuerst machten sie einen Deal mit dem Psychiater Dr. Isaac Horowitz. Seine Aufgabe war es, Jan ein Ultimatum zu stellen, dass er ihn entlarven würde, wenn er Mirjams Vorschlag nicht zustimmen würde. Jan zögerte nicht einmal eine Minute, er akzeptierte ihren Vorschlag sofort. Erstens war er selbst erschrocken über die Wendung des Falles, und zweitens passte Mirjams Vorschlag gut zu ihm.  Geld hat ihn nie interessiert. Jan war wirklich kein Materialist. Er suchte keine Rache. Es war genug für ihn, dass er es geschafft hatte, vom falschen Weg zurückzukehren und Marie nicht geheiratet hatte. Er fühlte sich wieder sicher, er war frei und er hatte den wiedererlangt, den er wirklich liebte. Es war genug für Jan, das Ganze vergessen zu können.

Am selben Tag wurde die Anklage gegen Georg wegen Körperverletzung von Persönlichkeitsrechten einschließlich aller finanziellen Forderungen zurückgezogen. Liam war wirklich wütend auf sich selbst – er erwies sich als völliger Idiot. Einen Mann, der eine Tochter mit jüdischen Wurzeln hat, des Antisemitismus zu beschuldigen, bewies es nicht seinen Sinn. Das Ego tat sehr weh. Er schoss vorbei. Aber woher sollte er das wissen? Schließlich haben weder Mutter noch Tochter ihre Wurzeln auf die Stirn geschrieben. Außerdem ging der Anschuldigung in die Welt – die Milch lief aus. Und dieser Fleck lässt sich nicht so einfach wegwischen. Lisa hatte ihre fünf Minuten des Triumphs, als Mirjam erklärte, dass ihre Religion das Judentum ist und sie jüdische Herkunft hat. Sie würde gerne Liams Gesicht auf dem Foto krönen, als Mirjam ihm ein Familienfoto von Chanukka zeigte. Auf dem Bild hatte Georg eine Kippa auf dem Kopf. Lisas Zufriedenheit währte jedoch nicht lange. Leider war es unmöglich, Maries berüchtigte Rolle im Skandal zu ignorieren. Und Liam Achenbach war nicht der Mann, dem Lisa irgendwelche Geheimnisse ihrer Familie preisgeben wollte, besonders die schmutzigen.

Am Nachmittag, zu dritt, d. h.: Lisa als Georgs Anwalt, Liam als Anwalt von Jan und Mirjam gaben eine gemeinsame Erklärung ab. Achenbach erklärte im Namen von Jan, dass der ganze Vorfall einen sehr prosaischen Hintergrund habe: „männliche Ehre“. Es ging, wie bei Männern üblich, um eine Frau. Dann stand Mirjam als „wahre“ Ursache der Schlägerei vor der Kamera und sagte aus, dass ihr Ex-Mann kein Antisemit sei, und bat aufgrund der Gefühle ihrer Tochter, die Verleumdung nicht weiterzuverbreiten.

Mirjam verließ das Allgäu schließlich mit Lea und Jan, sodass niemand diese Version des Ereignisses infrage stellte. Sie bereute ihre Entscheidung nicht. Jan half ihr nicht nur, mit sich selbst umzugehen, sondern vor allem zog er Lea aus dem Trauma heraus. Es war genug, um sie ihm für den Rest ihres Lebens dankbar zu machen.

Gdzie diabeł nie może, tam kobietę pośle

Mirjam już nie raz w życiu udowodniła, że dla dobra Lei jest w stanie pokonać w sobie niejeden opór, nawet porozumieć się z osobistym wrogiem. A tym była dla niej Lisa od czasu przegrania córki w sądzie. Nie inaczej było tym razem. Miłość matki przeważyła nad jej niechęcią do Lisy i zmusiła Mirjam do współpracy ze znienawidzoną kobietą, aby znaleźć wyjście z impasu. Ledwo też się razem porozumiały obie kobiety, jak znalazły rozwiązanie tego węzła gordyjskiego.

Najpierw dogadały się z psychiatrą dr. Isaakiem Horowitzem. Jego zadaniem było postawić ultimatum Janowi, że jeśli ten nie przystanie na propozycję Mirjam, to on go zdemaskuje. Jan nawet minuty się nie wahał — od razu przyjął jej propozycję. Raz, że sam był przerażony obrotem sprawy, a dwa — propozycja Mirjam bardzo mu odpowiadała. Pieniądze go nigdy nie interesowały – Jan naprawdę nie był materialistą. Odwetu nie szukał, wystarczyło mu, że na czas zawrócił z drogi i nie zawarł jednak małżeństwa z Marie. Znowu był bezpieczny, znowu wolny i jeszcze odzyskał tego, którego naprawdę kochał. To wystarczyło, żeby Jan był w stanie puścić całą sprawę w niepamięć. 

Jeszcze tego samego dnia zostało wycofane przeciw Georgowi skarga o naruszenie dóbr osobistych, a w raz nią wszystkie roszczenia finansowe. Liam był naprawdę wściekły na siebie – wyszedł na kompletnego idiotę. Posądzanie człowieka, który ma córkę w połowie o żydowskich korzeniach o antysemityzm, raczej o rozsądku jego nie świadczyło. Ego bardzo zabolało. Przestrzelił. Tylko skąd on miał to wiedzieć? Przecież ani matka, ani córka na czole swoich korzeni nie mają wypisanych.  W dodatku oskarżenie poszło w świat — mleko się wylało. I tej plamy już tak łatwo się nie wytrze.  Lisa miała swoje pięć minut satysfakcji, kiedy Mirjam oświadczyła, że jej wyznaniem jest judaizm, a jej przodkowie to Żydzi. Chciałaby ukoronować twarz Liama ​​na zdjęciu, kiedy Mirjam pokazała mu rodzinne zdjęcie z Chanuki — na tym zdjęciu Georg miał jarmułkę na głowie. Nie trwało to jednak za długo – do momentu, jak musiała przejść do niechlubnej roli Marie w tej aferze. A Liam Achenbach to nie był człowiek, przed którym Lisa chciałaby zdradzać jakiekolwiek swoje sekrety, czy też swojej rodziny, szczególnie te brudne.  

Po południu w trójkę tj.: Lisa jako adwokat Georga, Liam jako pełnomocnik Jana i jego rodziny oraz Mirjam wydali wspólne oświadczenie. Achenbach w imieniu Jana oświadczył, że zdarzenie miało całkowicie prywatne podłoże – honorowe, poszło, jak to zwykle między mężczyznami, o kobietę. Wtedy Mirjam stanęła do obiektywu jako ta przyczyna konfliktu. Po czym sama zaświadczyła, że jej były mąż żadnym antysemitą nie jest i ze względu na uczucia ich córki prosi o nierozpowszechnianie dalej tych oszczerstw. Skończyło się więc, na tym, że wilk syty i owca cała. Mirjam ostatecznie wyjechała z Leą i Janem, więc nikt tej wersji wydarzenia nie poddawał pod wątpliwość. Mirjam nie żałowała swojej decyzji. Jan nie tylko pomógł uporać się jej z samą sobą, ale przede wszystkim wyciągnął Leę z traumy. To wystarczyło, żeby była mu wdzięczna do końca życia.